Emocje - jak sobie z nimi radzić?

Emocje towarzyszą nam bez przerwy; są z nami w każdej chwili życia, choć nie zawsze je dostrzegamy. Wpływają na zachowania, jak żyjemy, jakie interakcje podejmujemy, na nasze postrzeganie, ale też na to, jak inni nas widzą. Czym są emocje i jakie rodzaje emocji wyróżniamy, a także jak na nas wpływają i jak je kontrolować?

Wyróżniamy sześć podstawowych emocji: radość, smutek, wstręt, strach, zaskoczenie i złość, a w rozszerzonej wersji jeszcze: dumę, wstyd, zażenowanie i podniecenie. Bardziej złożone emocje zdaniem psychologów, powstają z połączenia tych podstawowych, podobnie jak kolory i mogą być ich setki, niektóre nawet ciężko nazwać. Jedne bywają przelotne, inne pozostają z nami na dłuższy czas.

Możemy wyróżnić pewien zakres emocji, grupując je w pewne kategorie, na przykład: emocje związane ze strachem to niepokój, przerażenie, onieśmielenie; emocje związane z radością to szczęście, satysfakcja, duma; emocje związane ze wstydem to zażenowanie i wyrzuty sumienia; emocje związane ze złością to irytacja, gniew, wściekłość itd.

Trudno zdefiniować czym są emocje; niby każdy to wie, ale gdyby zapytać wprost: co to są emocje, to odpowiedź nie przyszłaby łatwo. Charakterystyczne jest to, że pojawiają się nagle i wiążą się z jakimś wydarzeniem, myślami lub innym czynnikiem wywołującym. Można je porównać do drogowskazów, a w psychologicznym rozumieniu są to procesy, nadające wrażeniom subiektywną wartość i jakość.

Wiemy już, co to są emocje, w takim razie warto się zastanowić, jaki mają na nas wpływ. Chociaż powiązane są z psychiką, to wpływają one również na funkcjonowanie ciała i mają swoje odzwierciedlenie w odczuciach fizycznych, na przykład: przyspieszenie akcji serca, suchość w ustach, ból brzucha, wzmożona potliwość, rozszerzenie naczyń krwionośnych itd.

Uczucie radości i szczęścia to ten rodzaj emocji, która wpływa na całe ciało. To przyjemny stan emocjonalny, charakteryzujący się uczuciem zadowolenia, satysfakcji i dobrego samopoczucia. Wyrażamy je poprzez uśmiech. swobodną postawę, sposób mówienia. Radość korzystnie wpływa na zdrowie psychiczne i fizyczne, wiąże się ze zwiększoną odpornością i ogólną satysfakcją.

Przeciwieństwem radości jest smutek, charakteryzujący się odczuciami takimi jak rozczarowanie, żal, beznadziejność. Długotrwałe uczucie smutku może zmienić się w depresję, będącą poważną chorobą. Smutek wyrażany jest na wiele sposobów, na przykład płacz, wycofanie się, wyciszenie, stłumiony na strój.

Strach to niezwykle ważna emocje, która pierwotnie miała ogromne znaczenie dla przetrwania człowieka. Strach jest jednym ze składowych mechanizmu walki i ucieczki. Potrafi działać dopingująco, chroni przed niebezpieczeństwem i powoduje, że ciało wchodzi na „wyższe obroty”. Charakterystyczne dla strachu są: poszerzenie oczu, szybki oddech i intensywniejsza akcja serca, uczucie drżenia kończyn, agresja lub wycofanie. Strach to ten rodzaj emocji, który na krótką metę jest bardzo potrzebny, ale długo utrzymujący się ma negatywny wpływ na organizm.

Złość to bardzo silne i trudne emocje, które gdy nie są kontrolowane, mogą mieć bardzo negatywne skutki. Charakteryzuje się postawą wrogości, frustracji czy wzburzenia i jest powiązany z mechanizmem walki i ucieczki. Złość i gniew, mimo iż postrzegane są jako negatywne uczucia, czasami mogą być też pozytywnymi, wiele zależy od sytuacji. Ważne, aby wiedzieć, jak te emocje na nas wpływają i jak panować nad emocjami. Zwłaszcza trudne emocje u dzieci warto kierunkować, gdyż złość może stać się problemem w przyszłości, a niekontrolowana może przerodzić się w agresję i przemoc.

Emocje nie tylko warunkują zachowania, ale mają też pośredni lub bezpośredni wpływ na zdrowie i funkcjonowanie całego organizmu. Pod ich wpływem wydzielają się na przykład oksytocyny działające korzystnie lub kortyzol (hormon stresu), mający w dłuższej perspektywie negatywny wpływ. Pozytywne emocje, takie jak radość, miłość, satysfakcja obniżają poziom kortyzolu, pobudzają wydzielanie oksytocyny i działają korzystnie na funkcjonowanie układu odpornościowego. Wpływają na harmonijną aktywność układu nerwowego i krążenia, co sprzyja pracy ważnych narządów (serca, mózgu).

Emocje negatywne, zwłaszcza długotrwały stres, złość i smutek powodują zwiększenie poziomu cytokin, które przyczyniają się do stanów zapalnych stawów, chorób serca i nowotworów. Ponadto długotrwały stres negatywnie wpływa na funkcjonowanie układu krążenia i nerwowego, zwiększa ryzyko depresji, chorób serca, cukrzycy.

Nad emocjami warto mieć kontrolę, nie wolno im się całkowicie poddawać i sterować, ale nie należy też ich dusić w sobie. Unikanie konfrontacji i udawanie, że nic się nie dzieje, ma negatywny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne. Jeżeli zauważasz problem z własną emocjonalnością, nie wiesz, jak sobie poradzić z emocjami i chcesz pozbyć się tych negatywnych zapraszam Łukasz Plewa psycholog.